Biến đổi khí hậu ảnh hưởng thế nào đến đường bay và chi phí vận hành của ngành hàng không?

Nội Dung Chính

Biến đổi khí hậu ảnh hưởng thế nào đến đường bay và chi phí vận hành của ngành hàng không?

Biến đổi khí hậu không còn là vấn đề xa vời, mà đang tác động trực tiếp đến mọi lĩnh vực. Trong đó có ngành hàng không. Từ đường bay bị xáo trộn, chi phí vận hành gia tăng cho đến yêu cầu về chuyển đổi nhiên liệu sạch, các hãng bay đang đối mặt với những thách thức chưa từng có. Vậy cụ thể, biến đổi khí hậu đang ảnh hưởng như thế nào đến hoạt động vận tải hàng không toàn cầu và cả ở Việt Nam?

1. Gió tầng cao và đường bay thay đổi thất thường

Một trong những tác động rõ rệt nhất là hiện tượng biến động gió tầng đối lưu cao (jet stream). Nơi máy bay thường di chuyển khi bay đường dài. Khi nhiệt độ trái đất tăng lên. Dòng khí này trở nên hỗn loạn và khó dự đoán hơn, khiến các chuyến bay:

Bay lâu hơn do bị lệch hướng hoặc phải tránh vùng nhiễu động.
Tiêu thụ nhiều nhiên liệu hơn vì phải điều chỉnh độ cao, tốc độ, và đường bay.
Tăng nguy cơ gặp nhiễu động không khí bất ngờ (clear-air turbulence) – loại nhiễu động nguy hiểm vì không thể phát hiện bằng radar.

Đặc biệt, các đường bay Bắc Mỹ – châu Á – châu Âu thường xuyên bị ảnh hưởng do đây là những khu vực có jet stream mạnh.

2. Thời tiết cực đoan gia tăng – bài toán khó cho vận hành

Các sự kiện thời tiết cực đoan như bão, sóng nhiệt, sương mù dày đặc, lũ lụt, tuyết rơi muộn… ngày càng diễn ra với tần suất cao và mức độ nghiêm trọng hơn. Ảnh hưởng nghiêm trọng đến:

Lịch trình bay: Hủy chuyến, trễ chuyến gia tăng, làm gián đoạn chuỗi cung ứng và kế hoạch vận chuyển hàng hóa.
An toàn hàng không: Máy bay phải hạ cánh khẩn cấp hoặc chuyển hướng, gây áp lực lên các phi hành đoàn và trạm kiểm soát.
Cơ sở hạ tầng sân bay: Đường băng có thể bị hư hại do nhiệt độ cao bất thường hoặc ngập nước.

Tại Việt Nam, nhiều sân bay như Nội Bài, Đà Nẵng, Cần Thơ đã từng bị gián đoạn do mưa lớn kéo dài hoặc sương mù đặc.

3. Nhiệt độ tăng khiến máy bay… khó cất cánh

Không phải ai cũng biết, nhưng nhiệt độ cao làm giảm mật độ không khí, khiến việc tạo lực nâng khi cất cánh trở nên khó khăn hơn. Hệ quả:

Máy bay phải giảm tải trọng (hành khách hoặc hàng hóa).
Phải sử dụng nhiều nhiên liệu hơn để đạt độ cao an toàn.
Trong một số trường hợp, các chuyến bay có thể bị hủy vào giờ cao điểm nắng nóng tại các sân bay nhiệt đới hoặc sa mạc.

4. Chi phí nhiên liệu và phát thải CO₂ chịu áp lực lớn

Biến đổi khí hậu không chỉ là nguyên nhân. mà còn là hậu quả từ chính ngành hàng không:

Hàng không chiếm khoảng 2-3% lượng khí thải CO₂ toàn cầu.
Để đáp ứng yêu cầu cắt giảm khí nhà kính theo Thỏa thuận Paris và EU ETS. các hãng bay buộc phải:
- Sử dụng nhiên liệu hàng không bền vững (SAF) – đắt gấp 2–3 lần nhiên liệu thông thường.
- Đầu tư đội bay tiết kiệm nhiên liệu như Airbus A350, Boeing 787…
- Bù trừ carbon (carbon offset) – một hình thức bắt buộc ở nhiều thị trường.

Tất cả những yếu tố này làm tăng chi phí vận hành. buộc các hãng bay phải điều chỉnh giá vé hoặc cắt giảm một số dịch vụ phụ trợ.

5. Giải pháp thích ứng và xu hướng tương lai

Ngành hàng không đang tích cực tìm cách thích ứng:

Tối ưu hóa lộ trình bay nhờ trí tuệ nhân tạo và dữ liệu thời tiết thời gian thực.
Đầu tư vào hạ tầng sân bay xanh: sử dụng năng lượng mặt trời, xe điện, hệ thống xử lý nước thông minh.
Chuyển đổi sang máy bay điện hoặc hybrid. Tuy chưa phổ biến nhưng đang được thử nghiệm ở chặng bay ngắn.
Tăng tốc nghiên cứu nhiên liệu thay thế như hydrogen hoặc điện hóa.

Kết luận

Biến đổi khí hậu là mối đe dọa dài hạn nhưng rất hiện hữu với ngành hàng không. Thách thức là rõ ràng, nhưng cơ hội đổi mới cũng rất lớn. Việc chủ động đầu tư công nghệ, tối ưu vận hành và đào tạo nhân lực khí tượng – môi trường sẽ là chìa khóa để ngành hàng không tiếp tục bay xa trong một thế giới đang nóng lên.