Chế độ nghỉ ngơi đặc biệt của phi công trên các chuyến bay dài

Nội Dung Chính

Chế độ nghỉ ngơi đặc biệt của phi công trên các chuyến bay dài

Khi bạn ngủ yên trên ghế hành khách trong một chuyến bay dài, bạn có bao giờ thắc mắc: phi công nghỉ ngơi như thế nào để duy trì sự tỉnh táo và an toàn cho chuyến bay? Trên thực tế, phi công không chỉ làm việc liên tục hàng giờ mà còn được sắp xếp thời gian nghỉ ngơi hợp lý và theo quy chuẩn quốc tế. Hãy cùng khám phá những điều ít người biết về chế độ nghỉ ngơi đặc biệt của tổ lái.

Chuyến bay dài yêu cầu tổ bay tăng cường

Với các chuyến bay kéo dài từ 8 đến 16 tiếng, chẳng hạn như từ Việt Nam đến châu Âu hoặc Mỹ, hai phi công là không đủ. Các hãng hàng không thường bổ sung thêm một hoặc hai phi công dự bị (relief pilot). Nhờ đó, phi công chính có thể luân phiên nghỉ mà vẫn đảm bảo luôn có người điều khiển máy bay ở trạng thái tỉnh táo.

Quy định này không chỉ là lựa chọn của hãng bay, mà là tiêu chuẩn bắt buộc theo Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (ICAO).

Khoang nghỉ của phi công – “khách sạn nhỏ” giữa bầu trời

Trên các máy bay thân rộng như Boeing 787, 777 hay Airbus A350, bạn sẽ không thấy khoang nghỉ của phi công – vì nó được thiết kế ẩn, thường nằm phía trên hoặc sau buồng lái. Đây là một khu vực nhỏ nhưng kín đáo, có thể bao gồm:

Giường đơn hoặc ghế ngả phẳng hoàn toàn
Rèm che hoặc cửa đóng kín để cách âm, giảm ánh sáng
Hệ thống điều hòa, chăn gối và một số tiện nghi cá nhân

Khu vực này được gọi là crew rest compartment. Nó đóng vai trò như một nơi phục hồi năng lượng giữa hành trình dài xuyên lục địa.

Lịch nghỉ của phi công được phân chia rõ ràng

Các chuyến bay dài thường chia ca làm việc thành từng đợt, ví dụ:

Mỗi phi công làm việc 4 giờ, nghỉ 4 giờ, rồi làm tiếp
Hoặc thay phiên nhau điều khiển trong từng giai đoạn (cất cánh – hành trình – hạ cánh)

Việc phân ca sẽ được cơ trưởng quyết định, dựa trên năng lực, kinh nghiệm và tình trạng sức khỏe của từng thành viên tổ lái.

Nhờ quy trình này, luôn có ít nhất hai phi công ở trạng thái làm việc tỉnh táo trong buồng lái vào mọi thời điểm.

Không phải lúc nào cũng được ngủ tùy ý

Dù có khu vực nghỉ riêng, phi công không được tự ý rời vị trí. Thời gian nghỉ được quy định sẵn và phải được báo cáo trước. Trong khi nghỉ, phi công vẫn phải luôn sẵn sàng quay lại buồng lái nếu có sự cố hoặc theo lệnh điều phối.

Đối với những chuyến bay không có khu vực nghỉ riêng, các hãng sẽ bố trí ghế hạng thương gia cho phi công nghỉ ngơi luân phiên.

Giấc ngủ ngắn ngay tại chỗ – “controlled rest”

Trên các chuyến bay ngắn hơn (2–6 giờ), không có thời gian cho một ca nghỉ dài. Trong trường hợp này, các hãng có thể cho phép ngủ ngắn tại chỗ ngay trong buồng lái – gọi là controlled rest. Đây là hình thức nghỉ khoảng 15–40 phút, dưới sự giám sát của phi công còn lại.

Quy định này chỉ áp dụng khi:

Điều kiện bay ổn định
Không gần thời điểm cất cánh hoặc hạ cánh
Không có tình huống khẩn cấp

Controlled rest đã được nghiên cứu và chứng minh giúp cải thiện sự tỉnh táo đáng kể, giảm nguy cơ mất tập trung khi bay.

Kết luận

Chế độ nghỉ ngơi của phi công không phải là “ngủ theo hứng”, mà là cả một hệ thống được xây dựng khoa học, tuân thủ nghiêm ngặt quy chuẩn an toàn bay. Nhờ có khu vực nghỉ riêng, lịch ca rõ ràng và giấc ngủ hợp lý, tổ bay có thể duy trì hiệu suất cao và độ tỉnh táo cần thiết cho những hành trình dài xuyên lục địa.

Lần sau khi bạn lên máy bay, hãy yên tâm rằng người ngồi sau buồng lái đã được nghỉ đủ giấc – để đưa bạn đến nơi an toàn.