Lệnh phong tỏa tại Thượng Hải và nhiều thành phố khác tại Trung Quốc đang tạo ra những thách thức nghiêm trọng đối với hoạt động vận tải, logistics trên khắp cả nước, làm trầm trọng thêm những tác động tiêu cực về kinh tế trong bối cảnh Bắc Kinh kiên định chính sách “không Covid” (zero-Covid) khi số ca nhiễm mới liên tục xác lập những mốc kỉ lục.

Tác động đứt gãy đặc biệt nổi rõ trong ngành vận tải, lĩnh vực đóng vai trò thiết yếu trong lưu thông, phân phối hàng hóa giữa các thành phố, kết nối với các cảng biển lớn nhất thế giới. Nguyên nhân là do ngành này phải chịu những quy định hạn chế nghiêm ngặt về hoạt động di chuyển của lái xe, giao hàng tại những điểm có ca nhiễm COVID-19.

“Vận tải là điểm nghẽn chính mà chúng tôi gặp phải”, Mads Ravn – Phó Chủ tịch điều hành DSV, một trong những công ty cung cấp dịch vụ vận tải lớn nhất thế giới, cho biết. Theo ông, việc đặt chỗ dịch vụ vận tải đường bộ gần như không thể thực hiện được, các chuyến bay vận chuyển hàng hóa đến sân bay Phố Đông tại Thượng Hải hiện chỉ bằng 3% so với tháng trước, do hàng vận chuyển chỉ giới hạn trong phạm vi đồ thiết yếu, như thuốc y tế.

Trung Quốc đang căng mình chống đỡ đợt dịch bùng phát mạnh nhất kể từ khi COVID-19 khởi phát tại Vũ Hán, Hồ Bắc hơn 2 năm trước. Trong ngày 6/4, Trung Quốc đại lục ghi nhận 20.614 ca nhiễm mới, mức cao nhất tính theo ngày.

Cuối tháng ba vừa qua, hãng vận tải tàu biển Maersk (Đan Mạch) cảnh báo các biện pháp phong tỏa ở Thượng Hải có thể khiến lượng hàng hóa ra, vào thành phố này suy giảm 30%. Nhưng kể từ đó đến nay, quy định hạn chế ngày một siết chặt hơn, với lệnh phong tỏa, buộc cư dân ở nhà khi không có công việc thực sự cần thiết, đã được áp đặt trên toàn thành phố và chưa biết đến thời điểm nào nhà chức trách mới ra quyết định nới lỏng.

Còn trên phạm vi cả nước, tập đoàn tài chính Nomura (Nhật Bản) ước tính có khoảng 23 thành phố tại đại lục với tổng dân số gần 200 triệu người đang thuộc diện phong tỏa toàn bộ hoặc từng phần. “Những con số này có thể còn chưa phản ánh rõ tác động toàn diện, do nhiều thành phố đã triển khai xét nghiệm theo phạm vi từng quận. Hoạt động đi lại bị giới hạn quy mô lớn ở nhiều khu vực”, Ting Lu – chuyên gia kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Nomura, cho biết.

Theo Bo Zhuang, chuyên gia phân tích và là nhà quản lý tài sản tại quỹ Loomis Sayles có trụ sở tại Singapore, nhiều điểm ra vào thành phố tại các tuyến cao tốc kết nối các tỉnh đã bị đóng. Chính quyền các địa phương cũng không có hoạt động điều phối hiệu quả để xoa dịu căng thẳng chuỗi cung ứng hàng hóa.

Các công ty chuyển phát nhanh tại tỉnh An Huy và Giang Tô ở miền đông và giáp với Thượng Hải cho biết hiện không thể gửi các lô hàng tới bất kỳ địa điểm nào ghi nhận ca lây nhiễm cộng đồng, trong đó có Thượng Hải. Việc giao đơn hàng đặt mua trên sàn giao dịch điện tử Taobao, một chợ trực tuyến rất phổ biến với người tiêu dùng Trung Quốc, cũng bị chậm nhiều ngày do các biện pháp phong tỏa.

Dữ liệu cập nhật công bố ngày 6/4 cho thấy chỉ số hoạt động kinh doanh dịch vụ chung (PMI dịch vụ) của Trung Quốc theo chuẩn Caixin đã giảm mạnh, xuống 42 điểm vào tháng 3 từ mức 50,2 điểm trong tháng 2. Đây là mức suy giảm mạnh nhất kể từ tháng 3/2020 – thời điểm đại dịch COVID-19 bùng phát lần đầu ở Trung Quốc.

Hiện chưa có bằng chứng về ùn ứ tàu hàng bất thường tại cảng Thượng Hải, một trong những cảng biển lớn nhất thế giới. Nhà chức trách cho biết cảng vẫn vận hành theo mô hình “bong bóng khép kín”, mọi nhân viên không được phép rời khỏi địa điểm làm việc trong toàn bộ ca trực, ngày trực. Tuy nhiên, theo FourKites – công ty chuyên cung cấp dữ liệu về chuỗi cung, khối lượng háng hóa thông quan tại cảng Thượng Hải đã giảm 1/3 tính từ ngày 12/3, khi các nhà xuất nhập khẩu buộc phải thay đổi cung đường vận chuyển.

Tờ China Daily nhận định hàng hóa thời gian qua được vận chuyển tới Thượng Hải chủ yếu bằng đường biển, khi nhiều thành phố lân cận đã cấm tài xế xe tải ra vào thành phố. Hãng Maersk hồi tuần trước khẳng định có thể cung cấp dịch vụ vận tải bằng các hình thức thay thế như đường sắt đối với các tuyến hàng lang kết nối Thượng Hải với các đô thị lân cận.

Nhưng theo ông Bo, đó chỉ là giải pháp tạm thời. Bởi khi virus lây lan tới các tỉnh, thành phố khác, những kênh vận tải thay thế đó rồi cũng sẽ chịu quy định về phong tỏa, hạn chế.